AI jako szósta linia heksagramu I Ching

Piąta linia (pozycja) heksagramu Yijing ma sens władcy, który kieruje, prowadzi i podejmuje decyzje. Wyżej jest linia (pozycja) szósta, słaba: tzn. pozbawiona mocy własnego działania, i obrazuje ona mędrców, doradców i wyrocznie. Agenty sztucznej inteligencji (AI) takie jak Czat GPT, przyjęły rolę szóstej linii.

Wciągnęły mnie dialogi z Czatem GPT. O czym? O programowaniu. Wreszcie, po latach, dekadach, mam pod ręką łatwo dostępnego, fachowego i przede wszystkim chętnego do współpracy – do odpowiadania ma moje pytania – konsultanta od programowania. Czat znakomicie na tym się zna i co więcej, podpowiada rozwiązania. Wie, czego ja potrzebuję, potrafi rozwiązać problemy mające postać zagadek, ponieważ pewnych operacji nie da się opisać ściśle; u człowieka konieczna jest intuicja, czy AI już ją ma? Czat GPT mnie wyprzedza w sensie nadążania za zmianami (za postępem) w językach lub systemach programowania. Bo to był stały kłopot: kiedyś nauczyłem się pewnych ruchów programistycznych, mam skłonność je powtarzać, trzymać się ich; mam podręczniki, które zawierają stan rzeczy sprzed powiedzmy 10 lat, mogę szukać rad w sieci przez Google, ale tą drogą trafiam na wiadomości też nie zawsze świeże... Tymczasem Czat zna stan aktualny! (Aktualny stan tej rwącej rzeczy, którą jest informatyka.) Największą mam od niego pomoc przy języku JavaScript, który zawsze źle czułem, z powodu jego, mówiąc ezoterycznie, powietrzności.

Co to ma wspólnego z Księgą Przemian, I Ching, Yijing? W heksagramach Księgi Przemian główną linią jest linia piąta. Jest ona, w pewnym sensie, władcą heksagramu. Gdy się w danym heksagramie zmienia (gdy jest linią zmienną), wtedy mówi o tym, co w pytanej sytuacji czyni, lub czynić powinien, władca. Czyli szef, decydent, osoba kierująca, ktoś, kto podejmuje decyzje i zmierza ku swoim celom.

Linia piąta jest silna. Jest silna z natury, nawet jeśli w pewnym heksagramie jest słaba czyli przerywana. Mówiąc ściślej, silna jest piąta pozycja heksagramu. Bo heksagramy składają się z sześciu pozycji (miejsc, poziomów, może: pięter? – itp.), na których dopiero stoją linie, a dana linia może być słaba-przerywana lub silna-ciagła i dodatkowo może być stała lub zmienna. Razem są cztery możliwe stany jednej linii.

W tekście Księgi Przemian są aforyzmy – orzeczenia – dla przypadków, kiedy któraś linia w danym heksagramie jest zmienna. Gdy zmienia się linia piąta, właściwiej: linia na piątej pozycji, to niezależnie, czy jest ciągła czy przerywana, mówi o sytuacji decydenta. Kogoś, kogo czeka podjecie decyzji i skierowanie spraw na pewien tor. Nowy tor, lub podtrzymanie dotychczasowego. Mówi też często o jego stanie ducha.

To jest pozycja piąta, obrazująca władcę. A czym jest linia (pozycja) szósta, położona nad władcą? – To są doradcy lub wyrocznie. Sama Księga Przemian należy do szóstej pozycji. Szósta pozycja jest słaba z natury. Inaczej niż piąta, ta szefowska, która jest silna. Właściwa jest jej energia Yin, nie Yang, czyli czekanie na kogoś-coś zamiast inicjatywy, obserwowanie zamiast działania, oraz wiedza, która jest ale niekoniecznie musi być stosowana. Szósta pozycja jest słaba, co oznacza, że doradcy i wyrocznie nie mają woli – w przeciwieństwie do decydentów. Nie mają też bezpośredniego przełożenia na działanie: bo nie mogą działać we własnym imieniu, a właśnie to władca jest możliwym wykonawcą ich wiedzy.

Napisało mi się zrazu „wykonawcą ich projektów” – ale to też nie jest tak. Wyrocznie i doradcy niczego nie projektują, ponieważ od sporządzania planów i przedstawiania ich decydentowi są „ministrowie”, a tych reprezentuje pozycja czwarta heksagramu, która też jest słaba, bez woli i bez ability wykonawczej.

Dla całości obrazu przypomnijmy sobie sensy kolejnych pozycji i linii na nich. Wyliczyłem już trzy górne pozycje: piąta (silna) przedstawia władcę, który podejmuje decyzje i działa, lub kieruje działaniem. Stopień niższa pozycja czwarta (słaba) to „ministrowie i urzędnicy”, którzy tworzą plany i wykonują rozkazy władcy. Najwyższa szósta pozycja to wspomniani doradcy i wyrocznie. Pozycja słaba, bo wie, ale nie ma zdolności działania

Trzy górne pozycje przedstawiają dwór. Centrum zarządzające. Trzy dolne przedstawiają lud lub teren, zarządzaną prowincję, ciało państwa, tak jak trzy górne jego głowę. Tutaj znów (podobnie jak w górnej trójce) najważniejsza jest środkowa pozycja nr dwa. Reprezentuje ona lokalne głowy rodzin. Lokalnych „sołtysów”. Ta pozycja jest słaba, ponieważ ich życiowym zadaniem (psim wręcz obowiązkiem) jest podtrzymywać stan istniejący i przyrodzony. Dbać o przyrodzony mało zmienny ład. Za to pozycja pierwsza jest silna, ponieważ reprezentuje to, co w dołach jest spontaniczne i nieobliczalne, i co bywa zarówno impulsem rozwojowym, jak i dla władcy kłopotem. Pozycja druga, owi sołtysi, jest słaba z natury, a następna trzecia znów silna i reprezentuje ona pośredników i posłańców, nosicieli informacji.

Czat GPT jest doskonałą szóstą pozycją, szóstą linią. Wszystko wie (przynajmniej z zakresu o który pytam), ale nie ma mocy-zdolności, żeby cokolwiek wykonać. Może tylko (lub aż) odpowiadać na moje pytania. Które są takie lub inne. Mogą być dobre i dobrze odwzorowywać moje praktyczne problemy, lub błądzące. Czat poprawnie odpowie na jedne i na drugie.

Być może ten stan rzeczy jest przejściowy i w przyszłości lub w innym kontekście agenty AI uzyskają zdolność samodzielnego działania. Uzyskają efektory. Tak jak my ludzie mamy dłonie i słowa-polecenia. Wtedy być może awansują do roli piątej pozycji, władców. Ale na razie tak nie jest i dobrze sprawdzają się na swojej szóstej pozycji wyroczni.

Czym tu jeszcze się zadziwiać? Że trzy tysiące lat temu ułożono system – system heksagramów Yijing – który okazuje się aktualny przy opisie czegoś tak futurystycznego jak AI i jej stosunki z ludźmi. A po drugie: że ta niby ezoteryczna i mistyczna Księga posługuje się aż tak do bólu realistycznym modelem świata.

Czy to wszystko, co chciałem powiedzieć? – Chyba tak.

Wojciech Jóźwiak
2024-09-21

☚ Twoje życie jako podręcznik. Astrologii | Nuklearne groźby: oktyl Saturna do Plutona tak działa ☛

Komentarze, dyskusja

KrzyżPołudnia   2024-09-21 20:58:36   798.19201  

Szósta linia

Bardzo ciekawe ujęcie szóstej linii! Chciałabym poznać bliżej Księgę Przemian. Czy za któreś wydanie szczególnie warto się zabrać?

PS Zauważam też inne niż zwykle zakończenie artykułu, często temat pozostaje w jakiś sposób otwarty, a tutaj nie :) 

Spis

Notki forum (1) na tej stronie:

• KrzyżPołudnia Szósta linia 2024-09-21 20:58:36

Komentowanie wymaga zalogowania i/lub ważnego abonamentu.

Pisz komentarz ✎   tytuł: ✖

(-?-)
Twój adres email: Twój podpis:
Na podany adres przyślemy kod potwierdzający.